Historia Parafii

Pierwsza wzmianka o Olczy, jako osobnej miejscowości, założonej na prawie wołoskim, pochodzi z 1629 r., kiedy to wymieniono ją w „Spisie wsi starosty Witowskiego”. We wcześniejszym spisie, z 1616 roku, jeszcze jej nie ma – wypada więc przyjąć, że powstała w drugiej dekadzie XVII stulecia. Od kolejnego spisu, w 1676 r., Olczę wymieniano już łącznie z Zakopanem. W znanym dokumencie z 1694 r., traktującym o wspólnym użytkowaniu młyna w Zakopanem przez rodzinę Gąsieniców, wymieniony jest jako świadek m.in. Błażej, Młynarz Ustupski – „wojewoda wałaski”. Ów „wojewoda wałaski” to najprawdopodobniej jeden z pierwszych sołtysów Olczy. W rodzinie Ustupskich sołectwo, określane właśnie funkcją „wojewody wałaskiego”, utrzymało się do końca XVIII wieku. W późniejszych latach dokumenty zakopiańskie wymieniają nazwiska licznych Olczan, sprawujących „urzędy” gminne w Zakopanem: Żegleń ( wójt, jeden z pierwszych umiejących pisać ), Stachoń ( wójt, niepiśmienny ), Galarowski ( pisarz gminny ).

Szeroko słynęli w Zakopanem olczańscy cieśle – w latach 1850 – 51 Jakub i Józef Toporowie dokonali rozbudowy drewnianego kościoła przy ulicy Kościeliskiej, a Jakub Kluś budował w 1877 r. letni dom Walerego Eljasza przy Krupówkach.

Willa Eljasz zbudowana przez Jakuba Klusia z Olczy

Przy tym wszystkim, Olczanie nigdy nie zaniedbywali podkreślania swojej odrębności od Zakopanego. Gdy w 1845 roku utworzono odrębną parafię w Zakopanem, włączono do niej również Olczę i Kościelisko. Pierwszy proboszcz, ks. Józef Stolarczyk, na wielu stronach swej kroniki parafialnej podkreśla niechęć Olczy do prac publicznych na rzecz kościoła lub gminy.

Stary Kościółek w Zakopanem (pierwszy kościół parafialny Zakopanego)

Niemniej już w r. 1860 ks. Stolarczyk doprowadził do założenia filii szkoły parafialnej na Olczy, by umożliwić dzieciom naukę także w zimie – latem dochodziły do szkółki przy ulicy Kościeliskiej. Pierwszego roku ks. Stolarczyk sam płacił z własnej kieszeni pensję nauczyciela, bo – jak pisał – Olczanie nie jeno nic dać nie chcieli, ale się szkoły obawiali. Później, przekonawszy się o korzyści nieco, do wyżej wspomnianych, 12 R.A.W. ( reńskich austriackiej waluty ) sami dopłacają.

Prawdziwy rozkwit szkoła na Olczy zaczęła przeżywać od roku 1886, kiedy to nauczycielem, a potem kierownikiem został Władysław Roszek ( 1862 – 1929 ). Jego czterdziestoletnia praca doprowadziła do likwidacji analfabetyzmu, spowodowała też znaczne złagodzenie obyczajów na Olczy, kładąc podwaliny pod przyszłą działalność duszpasterską na tym terenie. Ten niezwykły człowiek był także oddanym społecznikiem – założycielem Olczańskiego Kółka Rolniczego, działaczem Towarzystwa Tatrzańskiego, sekretarzem Komisji Klimatycznej, radnym Zakopiańskiej Rady Gminnej, a ponadto cenionym ogrodnikiem i świetnym pszczelarzem. Nową, wygodną szkołę z Domem Nauczyciela i przedszkolem, Olczanie otrzymali dopiero w 1977 r.{/page}

{page}W lutym 1922 r. mieszkańcy Olczy, a także tłumnie przybyli zakopiańczycy, mieli okazję obserwować niecodzienne zjawisko: oto na łąkach Pardałówki lądował pierwszy ( zresztą jeden z nielicznych w ogóle ) w historii Zakopanego samolot. Przyleciał nim z Warszawy, w ramach eksperymenyu, porucznik pilot Zbigniew Babiński i por. obserwator Staffa. Potem jeszcze aeroplan lądował kiedyś na zakopiańskich Lipkach, ale wg zdania ekspertów Olcza była lepsza; w 1929 r. projektowano budowę lotniska, właśnie na Pardałówce – tam, gdzie obecnie zbudowano osiedle mieszkaniowe. Jak wiadomo – w efekcie podhalańskie lotnisko sportowe powstało w Nowym Targu.

Początkowo Olcza, podobnie jak wschodnia część Zakopanego, należała do parafii Szaflary, a potem do Poronina. W 1845 r., jak już wspomniano, przyłączono ją do parafii zakopiańskiej, która funkcjonowała pod kierunkiem ks. Józefa Stolarczyka. W pierwszych latach XX stulecia Zgromadzenie Księży Misjonarzy św. Wincentego a Paulo podjęło starania o wybudowanie w okolicach Zakopanego Domu Zdrowia dla zagrożonych gruźlicą księży. Ówczesny wójt Zakopanego, dr Andrzej Chramiec, zaproponował na to miejsce Olczę, a proboszcz, ks. Kazimierz Kaszelewski, zaczął zabiegać o to, by osiedlenie się Misjonarzy na Olczy zaowocowało utworzeniem tam osobnej parafii. Kierownik szkoły, Władysław Roszek, w 1910 r. utworzył komitet budowy kościoła, na którego czele stanął Józef Kluś.